Students and Teachers Forum

मलाई रामनाथ र आनन्दीमध्ये रामनाथको भूमिका मन पयो । उनी यथार्थ कुराको जानकारी राख्छन् । समयको .....

'समय पीडा' कथाले नेपाली समाजको वास्तविकतालाई प्रस्तुत गरेको छ । यस कथाबाट सन्तानले बृद्ध .....

(क)घर बालबालिकाको पहिलो पाठशाला हो भने बुबाआमा उनीहरूका शिक्षक हुन् । त्यसैले बालबालिकाहरूले .....

प्रस्तुत हरफ कक्षा नौ को नेपाली पाठ्यपुस्तकको 'भविष्य निर्माण' कथाबाट साभार गरिएको हो । यस .....

'भविष्य निर्माण' कथाका आधारमा दिइएका घटनाको क्रम मिलाउनुहोस् : (क) सबै केटाकेटीले युद्धको .....

6. सहकार्य सिकाइ भनेको समूहमा क्रियाकलाप गरेर सिक्ने विधि हो । यस प्रणालीको सिकाइमा सिकारुले कुनै पनि विषयको विषयवस्तुको सिकाइ, उक्त विषयवस्तुमा प्राप्त गरेका सूचना तथा अनुभवलाई एक आपसमा आदान प्रदान गरेर सिक्छन् । सिकाइका लागि उनीहरूले एकआपसमा सहयोगपूर्ण वातावरणको निर्माण गर्छन् । जहाँ कुनै पनि विषयवस्तुको सम्बन्धमा आफूले प्राप्त गरेका सूचना तथा ज्ञानलाई एकआपसमा आदनप्रदान गर्छन् । यस्तो आदानप्रदानबाट उनीहरूले आफ्नो अनुभव र आफूमा भएको ज्ञानलाई परिमार्जित र परिष्कृत बनाउँछन् । यसरी सहकार्य शिक्षण कक्षाका विद्यार्थीको ससाना समूहमा आपसी सहयोगद्वारा गरिने शिक्षण सिकाइ प्रणाली हो । यसमा शिक्षण सिकाइ प्रकृयालाई विद्यार्थी केन्द्रित बनाउने रोज्ने छुट दिइएको हुन्छ । यसमा शिक्षक एउटा सहयोगी मित्र तथा सिकारुको मार्गदर्शकको भूमिकामा हुन्छ । विद्यार्थीले एकआपसमा सहयोगको आदनप्रदान गर्दै सिक्ने वातावरण तयार गरिएको हुन्छ । त्यसो गर्दा विद्यार्थी एकआपसमा स्वस्थ र सहयोगीपूर्ण अन्तरक्रिया गरेर सिक्छन् । यसमा एक्लाएक्लै काम गर्नु वा अध्ययन गर्नुको सट्टा एक आपसमा मिलीजुली काम गर्ने, आफूले प्राप्त गरेका सूचना र अनुभवलाई साथीसमक्ष आदनप्रदान गरेर सिक्दा सिकाइ प्रभावकारी हुन्छ । यसमा व्यक्तिगत मूल्याङ्कनको सट्टा समूह र समूहका सदस्यको समग्र उपलब्धिको मूल्याङ्कनमा जोड दिइन्छ ।
(क) उत्तर दिनुहोस्
(अ) सहकार्य सिकाइ भनेको के हो ?
(आ) सहकार्य सिकाइमा सिकारुले कसरी सिक्छन् ?
(इ) यस विधिमा शिक्षकको भूमिका कस्तो रहन्छ ?
(ई) यस विधिलाई किन प्रभावकारी मानिन्छ ?


ख ) भाषा संरचना पहिचान गर्नुहोस् :
(अ) 'अन्तरक्रिया' र 'सिकारु' शब्दलाई वाक्यमा प्रयोग गर्नुहोस् ।
(आ) अनुच्छेदको 'जहाँ कुनै पनि विषयवस्तुको सम्बन्धमा आफूले प्राप्त गरेका सूचना तथा ज्ञानलाई एक आपसमा आदानप्रदान गर्छन् ।' वाक्यलाई कर्मवाच्यमा परिवर्तन गर्नुहोस् ।
(इ) माथिको अनुच्छेदबाट 'कृत्' र 'तद्धित' प्रत्यय लागेर बनेका एक एक ओटा शब्द पहिचान गरी लेख्नुहोस् ।
(ई) माथिको अनुच्छेदबाट 'र' को फरक फरक रूप प्रयोग भएका तीनओटा
शब्द टिपोट गर्नुहोस् ।

 

(क) उत्तर दिनुहोस् (अ) सहकार्य सिकाइ भनेको समूहमा क्रियाकलाप गरेर सिक्ने सिकाइ विधि हो .....

(क) पावर्ती एक असल गृहिणी हुन् । पतिलाई घर व्यवहारमा सहयोग गर्ने आदर्श पत्नी र छोराको भविष्य .....

(क) आँगनको छेउमा के बनाइएका हुन् ? (ख) घरको छाना कस्तो रङ्को छ ? (ग) गमलामा के को बोट छ ? (घ) तुङसुङ जाने .....

(क) पावर्तीले आफ्नै मनसँग गुनेको कुरा हो यो । (ख)नरेशले बुवालाई भनेको हो । (ग) पार्वतीले नरेशलाई .....

10.
४. दिइएको कथांश शिक्षकले तोकेको समयभित्र मौन पठन गरी सोधिएका प्रश्नको उत्तर लेख्नुहोस् : 
एक आइतबार तिनी एउटा दैनिक अखबार पढ्दै थिइन् । धेरै दिनदेखि तिनको हृदय भारी थियो, दाम्पत्यभारले । कोरियाको युद्ध, तिब्बतमा भएको आक्रमण, नेपालको जनक्रान्ति, रुस र अमेरिकाको मतभेद, विश्वमा कतै शान्ति छैन । यो विश्वयुद्धले घर घर अशान्तिको आगो सल्काइसक्यो । केटाकेटी युद्धकै खेल खेल्छन् । खेलमा कोही कप्तान हुने, कोही कर्णेल हुने अभिनय गर्छन् । यस्तो विश्वको अशान्त वातावरणमा छोरो कसरी बढ्ला ? तिनी यस्तै कुरा गमिरहन्थिन् । आफ्ना पतिसँग पनि तिनी यस्तो विषय लिएर कुरा गर्थिन् । दुवै पतिपत्नी छोरालाई यस्तै सम्पर्कदेखि अलग्ग राख्ने कोशिस गर्थे । सुत्ने कोठामा उनीहरूले बुद्धबाणी, गान्धीबाणी जस्ता धेरै शान्तिका सन्देश नेपालीमा लेखेर टाँगेका थिए । नरेशलाई युद्धवीर हो इन, शान्तिवीर बनाउने उनीहरूको स्वपन थियो ।
प्रश्नहरू
(क) पार्वतीका हृदय किन भारी थियो ?
(ख) युद्धका घटनाले बाल मस्तिष्कमा कस्तो प्रभाव पार्न सक्छ ?
(ग) नरेशका आमाबुबाले छोरालाई कुन कुराबाट अलग राख्न खोजेका थिए ? 
(घ) पार्वतीले छोरालाई शान्तिवीर बनाउन कस्तो प्रयास गरिन् ?

(क)धेरै दिनदेखि कोरिया, तिब्बत, नेपाल, अमेरिका, लगायत विश्वका धेरै मुलुकमा युद्ध र अशान्तिका .....

(क) कथाको प्रारम्भ दार्जिलिङको तुङसुङ बस्तिमा भएको एउटा सुन्दर घरबाट भएको छ । काठको एकतले छाना .....

म बिहान छ बजे नै जुरुक्क उठेर फटाफट साथीको घरमा गएँ। आज उसको जन्मदिन परेको हुनाले घरमा धमाधम .....

झसङ्ग हुनु - झस्किनु -ठूलो सर्प आफ्नै छेउबाट हिड्दा म झसङ्ग भएँ । रङ उड्नु - खिन्न हुनु -लामो .....

 शब्द                     अर्थ स्वप्न                    सपना अखबार        .....

'मामालाई सुधार्ने भान्जो' कथामा मामा चाहिँ लोभी र अरुलाई ठग्ने, दुःख दिने हुन्छ । भान्जो भने .....

विज्ञान कक्षा नौमा पढ्ने एक असल छात्र हो । ऊ निकै प्रतिभाशाली पनि छ । आजभोलि ऊ साथीहरूको .....

नेपाल जलस्रोतका दृष्टिले विश्वमा ब्राजिलपछि दोस्रो धनी देश हो भने एसियाको सबैभन्दा सम्पन्न .....

दार्जिलिङ - कृष्ण दार्जिलिङ गए  साह्रै - गीता साह्रै असल छे । प्रश्न- रामले नबुझेको प्रश्न .....

ऱ्याले, सूर्यप्रसाद, कीर्तिपुर, रुद्र, यइऱ्याइँ, गन्धर्व, .....

.....

.....

बर्खे विदामा साथीहरूसँग बनभोज गइयो । वनभोजमा धेरै रमाइलो गरियो । मिठा मिठा परिकार बनाइयो । .....

पछि कप्तान भए । - पछि कप्तान भइयो । एक आइतबार तिनी एउटा दैनिक अखबार पढ्दै थिइन् एक आइतबार .....

मैले आँप ल्याएँ । परिवारका सदस्यलाई आँप बाडें । धन्यवाद पाएँ । मिलेर आँप खायौँ .....

हरिद्वारा कथा लेखिन्छ । ऊद्वारा कथा छपाइएको छ । ऊद्वारा साथीभाइलाई कथाको किताब दिइन्छ .....

पृथ्वी हामी सबै प्राणीको साझा घर हो। यहाँ बसोबास गर्ने प्राणीको एक अर्कामा आड भरोसा रहेको .....

(क) काग आँप ढुग्ने दाउमा थियो । (ख) कागले अग्लो रुख माथि सिन्का छेस्का जे जे भेटिन्छ लगी सुकेका .....

म नयाँ ठाउँमा जाँदा बाटो भुलेर अलमलमा परेँ भने त्यहाँका मानिससँग त्यस ठाउँ र बाटाका बारेमा .....

डर रिस, दुःख, खुसी जस्ता संवेग मानवीय र मानवेत्तर दुवै पात्रमा हुन्छन् डर लाग्दा यी पात्रहरू .....

भविष्य निर्माण कथामा बालबालिकाहरूको असल भविष्य निर्माणमा पारिवारिक वातावरण र बाबुआमाको .....

विद्यालयस्तरीय खेलकुद प्रतियोगिता आयोजना गर्ने विषयमा शिक्षक तथा विद्यार्थीबिच अन्तक्रिया .....

नरेशलाई अबोध बालकको भूमिकामा कथामा प्रस्तुत गरिएको छ। उसमा बालशुलभ गुणहरू छन् । आफू वरपरका .....

(क) फूलहरू आगो भए, फूलहरू नेता, किसान मजदुर भए । (ख) भावुक फूलहरूको जीवन दुःखमा डुब्यो । (ग) .....

34. दिइएको अनुच्छेद पढ्नुहोस् र तोकिएको कार्य गर्नुहोस् :
सुनिता र अनिता नौ कक्षामा पढ्छन् । दुवै खुब मिल्ने साथी हुन् । सुनिता कक्षामा नेपाली शिक्षकले पढाएका र पाठ्यपुस्तकमा भएका कुरा मात्र पढ्छिन् । अनिता चाहिँ त्यसबाहेक खाली घन्टीमा पुस्तकालयमा गएर शिक्षकले पढाएका विषयसँग मिल्ने अरू किताब पनि पछिन् । अनितालाई उनका बुवाले शिक्षकले पढाएका कुरा मात्र पढ्ने विद्यार्थीभन्दा आफैँले खोजेर पढ्ने लेख्ने विद्यार्थीको पढाइलेखाइ राम्रो हुन्छ भन्नुभएको छ । त्यसैले उनी पुस्तकालय जान्छिन् । केही समयपछि जब निबन्ध प्रतियोगितामा विद्यालयका तर्फबाट दुवै जना छनोट भए। घोकेर र शिक्षकले लेखाएका नोटको मात्र भर परेर गएकी सुनिता चौथो भइन् तर पुस्तकालयमा गई आफैँले सामग्री खोजेर निबन्ध प्रतियोगितामा सामेल भएकी अनिता प्रथम भइन् । तपाईलाई मन पर्ने कुनै पनि विधाको प्रतियोगितामा पुरस्कृत हुनका लागि गरेको परिकल्पना कक्षामा प्रस्तुत गर्नुहोस् ।
 

मलाई मन पर्ने विधा चित्रकला हो । मैले विद्यालयमा हरेक हप्ताको शुक्रबारका दिन सञ्चालन गरिने .....

35. दिइएको अनुच्छेद पढ्नुहोस् । त्यस्तै गरी 'मलाई मन पर्ने ठाउँ' शीर्षकमा भावात्मक अनुच्छेद तयार पार्नुहोस् :
                                                           मेरो देश
हिमालको सेतो फेटा, पहाडको हरियो भोटो र तराइको पहेंलो कछाड फेरेर बसेको मेरो देश मेरो मुटुको टुक्रा हो । सिन्धुमा हराएको बिन्दु जस्तै विश्वको भूमण्डलमा सानो देखिए पनि मेरो देश मेरो हृदयको धड्कन हो । मेरो देश सगरमाथालाई माथमा लिएर हाँसेको छ अनि पर्वतबाट नित्य निरन्तर बगिरहेका अमृत धारा पिएर बाँचेको छ । पूर्वमा मेची र पश्चिममा कालीको साँध कोरेर उत्तरतर्फ हिमशृङ्खलाको प्राकृतिक पर्खाल लगाई स्वयम् प्रकृति नै मेरो देशको रक्षामा खटिएका छन् । मेरो देशको चार किल्लाभित्र प्रकृतिदेवी रमाउँदै छमछम नाचेकी छन् । सूर्यका सुनौलो र सुकोमल किरण जब हिमाललाई स्पर्श गर्छन् अनि मेरो देशमा उज्यालो पोखिन्छ । सूर्यका किरण हिमालबाट बिदा भएपछि पुनः यहाँ अँध्यारो पोतिन्छ । रहस्यको सरोवर मेरो देश अनेकताभित्र एकता भएको देश हो । यी सबै पक्षका आधारमा हेर्दा विश्वभरिकै प्राकृतिक सौन्दर्यलाई यहीं खन्याएको जस्तो लाग्छ ।

                                     मलाई मन पर्ने ठाउँ कास्की जिल्ला गण्डकी .....

प्रस्तुत गद्यांश कक्षा नौं को नेपाली पाठ्यपुस्तकको 'आमाको तस्विर' शीर्षकको कविताबाट साभार .....

(क)त्यही जाँतो झैं मेरै जीवनको चक्र घुम्यो । (ख) झिसमिसेमै गएर पँधेराबाट पानी .....

म पात्र स्वदेशमै रहेको भए आमालाई हरेक काममा सहयोग गर्थ्यो होला । आमालाई ढिकी, जाँतोमा .....

आमाले छोराछोरीलाई ज्यादै माया गर्छिन् । मातृस्नेह अलौकिक हुन्छ । सन्तानका लागि आमाले जस्तो .....

40. दिइएको अनुच्छेद पढ्नुहोस् र सोधिएका प्रश्नको उत्तर दिनुहोस् :
मोबाइल तथा कम्प्युटरमा इन्टरनेटका माध्यमबाट समुदायमा आधारित सामग्री आदानप्रदान गर्ने एक प्रकारको सञ्चारमाध्यम सामाजिक सञ्जाल हो । यसका माध्यमबाट हामी आफूले प्राप्त गरेका सूचना, विचार, फोटो, भिडियोलगायतका सामग्री आफन्त, साथीभाइ तथा शुभेच्छुकमाझ आदानप्रदान गर्छौं । ग्रामीण भेगमा समेत इन्टरनेटको पहुँच विस्तार भएसँगै सामाजिक सञ्जाल प्रयोगको दायरा निकै फराकिलो भएको छ । सूचना र प्रविधिको विकाससँगै युवाहरूको त कुरै छोडिदिऊँ, बालबालिकादेखि ज्येष्ठ नागरिकसमेतका हात हातमा मोवाइल चलाईरहेको दखिन्छ । यसैमा सबै जना रमाउँछन् । यसैबाट सबै उमेर समूहको सामाजिक सञ्जालप्रति आकर्षण बढ्दै गएको देखिन्छ । यसैमा सबैजना रमाउँछन् । यसले मानिसलाई सशक्त रूपमा जोड्ने काम गर्नुका साथै यो मानव जीवनको अभिन्न अङ्ग जस्तै बनेको छ। सूचना तथा जानकारी लिन, समाचार हेर्न मानिसले सामाजिक सञ्जालकै सहारा लिइरहेका हुन्छन् । त्यस्तै सामाजिक सञ्जालको प्रयोगले सामाजिक सचेतनाको स्तर वृद्धिमा सहयोग पुयाएको छ । एकातर्फ यसले हाम्रो दैनिकीलाई अझ सरल बनाइदिएको छ भने अर्कातर्फ प्रयोगकर्ताका असावधानीका कारण कतिपय संवेदनशील घडीमा मानसिक त्रास र जोखिमसमेत थपिदिएको देखिन्छ ।
(क) उत्तर दिनुहोस्:
(अ) सामाजिक सञ्जाल भनेको के हो ?
(आ) सामाजिक सञ्जालको सदुपयोग कसरी गर्न सकिन्छ ?
(इ) सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकर्ताले कुन कुरामा सावधानी अपनाउनुपर्छ ?
(ई) किन सामाजिक सञ्जालप्रति आकर्षण बढ्दै गएको देखिन्छ ?

(ख) भाषा संरचना पहिचान गर्नुहोस् :
(अ) 'आशा' शब्दको विपरीतार्थी शब्द टिपी वाक्यमा प्रयोग गर्नुहोस् । 
(आ) 'साँघुरो' र 'विकर्षण' शब्दको विपरीतार्थी शब्द अनुच्छेदबाट खोजेर लेख्नुहोस् । 
(इ) अनुच्छेदमा रहेको 'कतिपय संवेदनशील घडीमा मानसिक त्रास र जोखिमसमेत थपिदिएको देखिन्छ' वाक्यलाई कर्तृवाच्यमा बदल्नुहोस् ।
(ई) 'यसैमा सबै जना रमाउँछन्' वाक्यलाई भाववाच्यमा परिवर्तन गर्नुहोस् ।

(क) उत्तर दिनुहोस्: (अ) सामाजिक सञ्जाल भनेको मोबाइल तथा कम्प्युटरमा इन्टरनेटको |माध्यमबाट .....

(क) कविताले जब दिदीले फेसबुकमा आमाको तस्बिर देखें तब आफू र दिदीलाई  हुर्काउन आमाले गरेको दुःख .....

(क) माथिको कवितांशमा सबैभन्दा बढी शब्द सङ्ख्या भएको पङ्क्ति सातौँ र सबैभन्दा कम शब्द सङ्ख्या .....

जाँतो - मेरी आमा जाँतोमा मकै पिस्नुहुन्छ । पिठिउँ - बुबाले भाइलाई पिठिउँमा राखेर घुमाउनु भयो .....

विपना – सपना             सहज- असह सुख – दुःख                  माथि -तल पाताल .....

शब्द                               अर्थ आजुली                      दुई .....

                                                      युवक र .....

                                             अनिलको कल्पना कुनै एउटा गाउँमा .....

      म सडक बोल्दै छु                                                       .....

               सत्प्रेरणा मोतीझैँ हिमशैल उज्वल छटा राष्ट्रै त हो सम्पत्ति गोर्खाली .....

बसन्त रितुमा पृथ्वीमा हऋयाली छाउने हुनाले कृषक अत्यन्त खुसी हुन्छन् । उनीहरू रिण खोजेर भए पनि .....